มหิยงฺคน ถูปกถา

[17] ตโต ราชา ทมิเฬหิ สทฺธิํ ยุชฺฌิตฺวา ฉตฺตทมิฬํ คณฺหิตฺวา ตตฺร พหุ ทมิเฬ ฆาเตตฺวา อมฺพติตฺถํ อาคนฺตฺวา อมฺพทมิฬํ จตูหิ มาเสหิ คณฺหิฯ ตโต โอรุยฺห มหพฺพเล สตฺตทมิเฬ เอกาเหเนว คณฺหิ ตโต อนฺตรโสพฺเภ มหาโกฏฺฐ ทมิฬํ-โทณคาเม ควร ทมิฬํ-หาลโกเล มหิสฺสริย ทมิฬํ-นาฬิโสพฺเภ นาฬิก ทมิฬํ-ทิฆาภสคลฺลมฺหิ ทิฆาภย ทมิฬํ คณฺหิฯ ตโต กจฺฉติตฺเถ กิญฺจิสีส ทมิฬํ จตูหิ มาเสหิ คณฺหิ ตโต เวฐ นคเร ตาฬ ทมิฬํ, ภาณกทมิฬญฺจ-วหิฏฺเฐ วหิฏฺฐ ทมิฬํ=คามณิมฺหิ คามณิ ทมิฬํ-กุมฺพุคามมฺหิ กุมฺพุ ทมิฬํ-นณฺทิก คามมฺหิ นณฺทิก ทมิฬํ-ขาณุคามมฺหิ ขาณุ ทมิฬํ-ตมฺพุนฺนคามเก มาตุล ภาคิเนยฺเย ทฺเว ทมิเฬ คณฺหิ ตทา-

‘‘อชานิตฺวา สกํ เสนํ-ฆาเตนฺติ สชนา อิติ,

สุตฺวาน สจฺจกิริยํ-อกริ ตตฺถ ภุปติ;

รชฺชสุขาย วายาโม-นายํ มม กทาปิ จ,

สมฺพุทฺธสาสนสฺเสว-ฐปนาย อยํ มม;

เตน สจฺเจน เม เสนา-กาโยปคต ภณฺฑกํ,

ชาลวณฺณํว โหตูติ-ตํ ตเถว ตทา อหุ;’’

เอวํ ราชา คงฺคาตีเร ทมิเฬ ฆาเตสิฯ ฆาติต โส สพฺเพ อาคนฺตฺวา วิชิต นคเร ปวิสิํสุฯ ตทา ราชา วิชิต นครํ คณฺหิตุํ วีมํสนตฺถาย อาคจฺฉนฺตํ นณฺธิมิตฺตํ ทิสฺวา กณฺฑุลํ มุญฺเจสิฯ กณฺฑุโลปิ ตํ คณฺหิตุํ อาคญฺฉิ ตทา นณฺธิมิตฺโต หตฺเถตหิ อุโภ ทนฺเต พาฬฺหํ คเหตฺวา ปีเฬตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทาเปสิฯ ราชา อุโภ วิมํเสตฺวา วิชิตนครํ อาคโตฯ ตโต ทกฺขิณทฺวาเร โยธานํ มหาสงฺคาโม อโหสิ ปุรตฺถิมทฺวาเร เวฬุสุมโน อสฺสํ อารุยฺห พหู ทมิเฬ ฆาเตสิ ทมิฬา อนฺโต ปิวิสิตฺวา ทฺวารํ ถเกสุํฯ ตโต ราชา โยเธ วิสฺสชฺเชสิ, กณฺฑุลหตฺถิ นณฺธิมิตฺโต สุรนิมฺมโล จ ทกฺขิณทฺวาเร กมฺมํ กริํสุ มหาโสโณ โคฐยิมฺพโร เถรปุตฺตาภโย จาติ อิเม ตโย อิตเรสุ ตีสุ ทฺวาเรสุ กมฺมํ กริํสุฯ

ตญฺจ นครํ ปริขาตฺตย ปริกฺขิตฺตํ, ทฬฺห ปาการ โคปุรํ, อโย ทฺวารยุตฺตํ อโหสิ กณฺฑุโล ชาณุหิ ฐตฺวา สิลา สุธา อิฏฺฐกา ภิณฺทิตฺวา อโยทฺวารํ ปาปุณิ ตทา ทมิฬา โคปุเร ฐตฺวา นานาวุธานิ